W maju w odpowiedzi na wzrost cen spowodowany wojną na Ukrainie Komisja Europejska skierowała do państw członkowskich szereg propozycji działań oszczędzających energię, w tym wezwała władze lokalne, regionalne i krajowe do zmniejszenia limitów prędkości na autostradach i w obszarach miejskich.
Ze względów bezpieczeństwa ruchu drogowego Europejska Rada Bezpieczeństwa Transportu (ETSC) od kilku lat apeluje o formalne zalecenia dotyczące odpowiednich prędkości ze strony Komisji Europejskiej, a sugestia ta została poparta przez Parlament Europejski w raporcie przyjętym w październiku 2021 r.
Majowy dokument Komisji „Oszczędzaj energię” nie ma statusu formalnego zalecenia. Komisja nie wspomniała też o żadnych konkretnych ograniczeniach prędkości dla różnych rodzajów dróg. Uznano, że niższe prędkości mogą oszczędzać energię, a także ratować życie. We wrześniu Kristian Schmidt, nowo mianowany koordynator UE ds. bezpieczeństwa ruchu drogowego, powiedział na posiedzeniu Komisji Transportu Parlamentu Europejskiego, że Komisja będzie monitorować działania mające na celu rozwiązanie problemu prędkości. Jak więc państwa członkowskie reagują na ten pomysł? W czerwcu ETSC zwróciło się do ministrów transportu 27 państw członkowskich z prośbą o zajęcie stanowiska. Jedenastu przedstawicieli rządów wypracowało stanowiska, które można podsumować następująco: „pracujemy nad tym” lub „już to zrobiliśmy” i w jednym przypadku, „dziękuję, ale nie”.
Pracujemy nad tym
Bułgaria poinformowała, że jej nowa Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego jest zdania, że „biorąc pod uwagę doświadczenia europejskie” maksymalne prędkości na bułgarskich drogach powinny zostać zmniejszone. Wskazała również na opublikowany w kwietniu projekt ustawy, zmieniający ograniczenie maksymalnej prędkości na autostradach ze 140 km/h do 130 km/h.
Estonia odpowiedziała, że „potrzebne są dalsze dyskusje polityczne, aby podjąć decyzje i mamy nadzieję, że wyniki zostaną odzwierciedlone w przyszłorocznych strategiach bezpieczeństwa ruchu drogowego”.
Wiceminister transportu Grecji powiedział ETSC, że grecki narodowy plan strategiczny będzie obejmował cele dotyczące ograniczenia limitów prędkości na drogach pozamiejskich do 80 km/h z obecnych 90 km/h oraz ustanowienia maksymalnej prędkości w obszarach zamieszkania na poziomie 30 km/h.
Władze Łotwy odpowiedziały, że najwyższa prędkość na głównych drogach w kraju wynosi 110 km/h, a pierwsza autostrada na Łotwie, która jest w budowie, będzie miała ograniczenie prędkości do 120 km/h. Na drogach w pobliżu szkół, przedszkoli dozwolona prędkość wynosi 30 km/h, a w terenach zamieszkania – 20 km/h. Na Łotwie toczy się też dyskusja o zmniejszeniu ogólnego ograniczenia prędkości w miastach do 30 km/h.
Słoweński minister infrastruktury stwierdził, że „uważnie studiuje” możliwość wprowadzenia zalecanych ograniczeń prędkości, aby przygotować „najlepsze rozwiązania dla Słowenii”.
Już to zrobiliśmy
Dania wskazała na swoje podejście polegające na dostosowywaniu prędkości do konkretnych warunków lokalnych, stwierdzając, że domyślne ograniczenia prędkości 80 km/h na drogach zamiejskich i 50 km/h na drogach miejskich są często obniżane – do 70 km/h i 60 km/h na obszarach pozamiejskich a w miastach coraz częściej maksymalna prędkość wynosi 30 km/h. Duńczycy podkreślili również „silną i długą tradycję” planowania i projektowania ulic dla wszystkich użytkowników dróg. „W duńskich miastach główne ulice i drogi są w dużej mierze wyposażone w jednokierunkowe ścieżki rowerowe lub ścieżki rowerowe przy chodniku” – skomentowali.
Podobnie minister transportu Luksemburga powiedział, że w pełni popiera pomysł ograniczania prędkości na drogach, ale na razie działa na zasadzie „indywidualnych rozwiązań”. Zauważył, że już obecnie duża część sieci dróg pozamiejskich ma lokalne ograniczenia do 70 km/h, a władze lokalne „zachęca się” do zmniejszania prędkości w miastach do 30 km/h, a do 20 km/h na obszarach wspólnych dla różnych użytkowników dróg.
Holenderski minister infrastruktury zauważył, że w marcu 2020 r. kraj obniżył ograniczenie prędkości na autostradach do 100 km/h (między godzinami 06:00 a 19:00). Maksymalna prędkość na drogach poza terenem zabudowanym wynosi 80 km/h, ale limity „dróg dojazdowych” poza terenem zabudowanym są zwykle ustalane na poziomie 60 km/h. Na obszarach miejskich około 70% dróg ma maksymalną prędkość 30 km/h, ale „obszary o małym natężeniu ruchu”, gdzie dzieci często bawią się na ulicy, mają maksymalną prędkość 15 km/h. Minister dodał również, że rząd zlecił wykonanie badania dotyczącego projektowania dróg przelotowych na terenach zabudowanych, aby pomóc gminom, które chcą dostosować się do limitu 30 km/h na tej części sieci drogowej.
Hiszpania „w pełni popiera zasady podejścia Bezpiecznego Systemu”, które były kluczowe dla nowej Strategii Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego przedstawionej 9 czerwca br. W końcu stycznia 2019 r. na 10 000 km dróg międzymiastowych obniżono limit prędkości ze 100 km/h do 90 km/h. W ciągu pierwszego roku obowiązywania nowych limitów liczba zgonów na drogach pozamiejskich zmniejszyła się o 10 %. W maju 2021 roku w Hiszpanii podjęto decyzję o zmniejszeniu ograniczenia prędkości w miastach na drogach jednojezdniowych do 30 km/h w całym kraju. Według danych rządowych liczba zgonów na drogach miejskich również spadła o 10% w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy.
Szwecja wskazała na przyjęcie Wizji Zero już w 1997 roku i na swoją politykę określania ograniczeń prędkości w oparciu o standardy techniczne dróg i pojazdów „aby nie przekroczyć ludzkiej tolerancji wobec sił zewnętrznych”. Rząd wskazał również na swoją wiodącą rolę w Deklaracji Sztokholmskiej w sprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego, która podkreśla wagę środków zarządzania prędkością.
Dzięki, ale nie
Urzędnik niemieckiego ministerstwa transportu powiedział, że rząd federalny „nie uważa, aby wprowadzenie ogólnego ograniczenia prędkości na autostradach było celowe” i że „polityka mobilności musi zachować sprawiedliwą równowagę między poszanowaniem praw obywateli do wolności osobistej a narzucaniem niezbędnych wymogów bezpieczeństwa ruchu drogowego”. Urzędnik powiedział również, że „niemieckie autostrady są jednymi z najbezpieczniejszych na świecie”, chociaż w porównaniu z krajami europejskimi Niemcy zajęły dopiero 10 miejsce w rankingu opracowanym przez ETSC w 2015 r. Dodał, że ministerstwo chciałoby dać władzom lokalnym „większą elastyczność w zarządzaniu ruchem”, ale „ogólne ograniczenie prędkości do 30 km/h na takich obszarach nie powinno być celem”. Powiedział też, że ministerstwo „nie wierzy, że takie ograniczenie prędkości ma sens”.
Rządy Austrii, Belgii, Chorwacji, Cypru, Czech, Finlandii, Francji, Węgier, Irlandii, Włoch, Litwy, Malty, Polski, Portugalii, Rumunii i Słowacji nie udzieliły odpowiedzi.
Komentując odpowiedzi, Antonio Avenoso, dyrektor wykonawczy ETSC, powiedział:
„Prawa fizyki obowiązują w równym stopniu w każdym państwie członkowskim UE. Nasza sugestia, że UE powinna formalnie zalecić maksymalne limity 120 km/h na autostradach, 80 km/h na drogach zamiejskich i 30 km/h na obszarach miejskich, jest rozsądna i pragmatyczna; niektóre z najbezpieczniejszych krajów mają niższe limity niż te już istniejące. Nie ma dziś absolutnie żadnego uzasadnienia dla domyślnych limitów miejskich 50 km/h, gdzie ruch zmotoryzowany miesza się z pieszymi i rowerzystami, znormalizowanych limitów dróg pozamiejskich, które są zbyt wysokie na wielu odcinkach, ani nieograniczonych prędkości na autostradach”.
„Jesteśmy wdzięczni krajom, które odpowiedziały na naszą ankietę, i jesteśmy gotowi współpracować z każdym rządem, który chce podjąć działania na rzecz prędkości. W całej Europie jest wiele przykładów dobrych praktyk, byłaby to zmarnowana szansa, aby z otwartym umysłem nie patrzeć, słuchać i uczyć się, co działa w innych krajach.”
Więcej informacji w: