Raport powstał w ramach trzeciej edycji światowego badania opinii społecznej E-Survey on Road users’ Attitudes (ESRA) przeprowadzonego w 2023 r. Raport przedstawia podsumowanie badań ankietowych dotyczących postrzegania bezpieczeństwa przez użytkowników motorowerów i motocykli. W badaniu ankietowym wzięli udział respondenci z 22 europejskich krajów, z 8 państw Ameryki oraz 6 krajów Azji i Oceanii.

Przedmiotem analiz były deklarowane zachowania kierowców dotyczące jazdy powyżej dopuszczalnej prędkości, akceptację dla tego typu zachowań niebezpiecznych, subiektywne postrzeganie bezpieczeństwa i ryzyka jazdy powyżej dopuszczalnej prędkości. Kierowców pytano również o wsparcie  dla działań prewencyjnych policji oraz prawdopodobieństwo kontroli i zatrzymania za jazdę powyżej dopuszczalnej prędkości.

Deklarowane zachowania dotyczące jazdy powyżej dopuszczalnej prędkości w ciągu ostatnich 30 dni

• kierowcy samochodów osobowych najrzadziej deklarowali jazdę z prędkością niedostosowaną do panujących warunków na drodze;
• jazdę z wyższą prędkością niż dopuszczalna najczęściej deklarowali kierowcy w terenie zabudowanym;
• więcej mężczyzn niż kobiet deklarowało jazdę powyżej dopuszczalnej prędkości na wszystkich rodzajach dróg;
• w grupie młodych kierowców (18-25 lat) z Europy częściej niż w pozostałych grupach deklarowano zachowania polegające na przekraczaniu dopuszczalnej prędkości na wszystkich typach dróg.

Akceptacja dla jazdy powyżej dopuszczonego limitu prędkości

• na wszystkich typach dróg mniej niż 15% respondentów akceptuje jazdę powyżej dopuszczanej prędkość;
• jazda z prędkością powyżej ograniczeń prędkości poza obszarem zabudowanym jest postrzegana jako bardziej akceptowana przez innych niż przez samych badanych.

Intencje

• dość wysoki odsetek badanych (od 66% do 73%) deklaruje, że w ciągu najbliższych 30 dni będzie przestrzegać ograniczeń prędkości.

Subiektywne bezpieczeństwo i postrzeganie ryzyka

• różni się znacznie w poszczególnych krajach, np. w Kirgistanie ponad 90% ankietowanych uważa, że nadmierna prędkości jest przyczyną wypadków drogowych, w Japonii jedynie 23% ;
• w krajach europejskich znacznie więcej kobiet niż mężczyzn postrzega jazdę powyżej dopuszczalnej prędkości jako niebezpieczne zachowania;
• znaczna część ankietowanych jest świadoma niebezpieczeństw związanych z nadmierną prędkością.

Wsparcie dla działań prewencyjnych policji dotyczących jazdy powyżej dopuszczalnej prędkości

• poparcie dla ograniczenia prędkości do 30 km/h w miastach i maksymalnie do 80 km/h na wszystkich jednojezdniowych drogach pozamiejskich deklarowało od 42% do 65% respondentów.

Nadzór i kontrola

• prawdopodobieństwo policyjnej kontroli za wykroczenie dotyczące jazdy powyżej dopuszczalnej prędkości deklarowało od 36% respondentów w Europie do 51% w Azji-Oceanii.

Kluczowe wyniki analiz

Jakie czynniki mają związek z deklarowanymi przez kierowców zachowaniami dotyczącymi  przekroczenia dopuszczalnej prędkości?

• kobiety zdecydowanie rzadziej niż mężczyźni deklarują jazdę powyżej dopuszczonej prędkości oraz nadmierną prędkość w stosunku do warunków na drodze (w i poza obszarem zabudowanym, na autostradzie)
• starsi kierowcy częściej niż młodsi deklarują jazdę z niższymi prędkościami;
• kierowcy, którzy akceptują jazdę powyżej limitu prędkości, częściej deklarują tego typu niebezpieczne zachowania na wszystkich typach dróg;
• kierowcy, dla których jazda zgodnie z ograniczeniami prędkości jest stratą czasu, częściej deklarują szybszą jazdę;
• kierowcy, którzy mają do siebie zaufanie prowadząc pojazd z prędkością powyżej dopuszczalnej, deklarują częściej przekroczenie prędkości w różnych warunkach drogowo-ruchowych;
• kierowcy, którzy popierają mniejsze prędkości, zazwyczaj deklarują mniej zachowań niebezpiecznych towarzyszących jeździe powyżej dopuszczalnej prędkości;
• kierowcy, którzy wyrażają silny zamiar przestrzegania ograniczeń prędkości w przyszłości, konsekwentnie rzadziej zgłaszają przekroczenia prędkości.

Jakie czynniki mogą mieć wpływ na decyzje kierowców samochodów osobowych dotyczące przestrzegania ograniczeń prędkości w ciągu najbliższych 30 dni?

• kobiety częściej niż mężczyźni zamierzają przestrzegać ograniczeń prędkości;
• kierowcy powyżej 35 roku życia częściej niż młodsi  zamierzają przestrzegać ograniczeń prędkości;
• kierowcy obracający się w środowisku, w którym jazda powyżej dopuszczonego limitu prędkości poza obszarami zabudowanymi jest bardziej akceptowane społecznie, będą rzadziej przestrzegać ograniczeń prędkości;
• kierowcy, dla których przestrzeganie ograniczeń prędkości jest nudne, rzadziej będą się do nich stosować;
• kierowcy bardziej ufający w swoje umiejętności rzadziej deklarują zamiar przestrzegania limitów prędkości;
• kierowcy, którzy uważają, że nadmierna prędkość jest częstą przyczyną wypadków drogowych, częściej zamierzają przestrzegać ograniczeń prędkości.

Główne zalecenia

• prowadzenie stałych kampanii informacyjno-edukacyjnych, których celem jest zmiana zachowań uczestników ruchu drogowego w kierunku zmniejszania liczby wypadków drogowych powstałych wskutek jazdy powyżej dopuszczalnej prędkości;
• zarządzanie prędkością poprzez wprowadzanie bardziej surowych kar, zwiększając liczbę kontroli i monitoring policyjny;
• interwencje infrastrukturalne na poziomie powiatu, gminy czy miasta powinny wpisywać się w długofalową politykę bezpieczeństwa regionu i kraju, uwzględniając jej najważniejsze priorytety i kierunki działań;
• właściwa diagnoza i zaplanowana długofalowa strategia ukierunkowana na eliminowanie problemów kluczowych dla danego obszaru jest warunkiem poprawy bezpieczeństwa;
• uzyskanie akceptacji społecznej jest warunkiem koniecznym wprowadzania  bardziej rygorystycznych przepisów ruchu, w tym obniżania limitów prędkości.

ESRA3 Thematic report Nr 7 Speeding

Więcej o projekcie: ESRA3- światowe badania opinii uczestników ruchu drogowego, pierwsze wyniki, październik 2023 r. – Polskie Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (obserwatoriumbrd.pl)